Z pozoru wydaje się, że postępowanie karne wiąże się z osobą najpierw podejrzanego, a następnie oskarżonego i tylko te osoby są uprawnione i powinny korzystać z pomocy profesjonalisty, np. adwokata. Nic bardziej mylnego, świadek także posiada prawo, aby stawić się na przesłuchanie z adwokatem.
Powyższą kwestię reguluje przepis art. 87 § 2 Kodeksu postępowania karnego, zgodnie z którym, osoba niebędąca stroną może ustanowić pełnomocnika, jeżeli wymagają tego jej interesy w toczącym się postępowaniu. W związku z tym, osoba, która otrzymuje wezwanie w celu złożenia zeznań nie powinna się obawiać stawienia się na przesłuchanie wraz z osobą, która będzie dbać o ochronę jej interesów.
Pomoc prawna dla świadka – czy jest konieczna?
Systematyzując sytuację świadka, może on jeszcze przed przesłuchaniem podjąć kontakt z profesjonalnym pełnomocnikiem – np. adwokatem z Kancelarii Adwokackiej. Taki kontakt ma na celu uświadomienie świadka o jego zarówno prawach, jak i obowiązkach. Takie spotkanie może także usprawnić samą czynność przed właściwym organem, gdyż świadek w toku pomocy prawnej adwokata, może poznać przebieg czynności, omówić ewentualne pytania, które mogą zostać postawione.
Powyższe działania, służą w takim wypadku obu stronom, zarówno Klientowi, który posiada komfort świadomości co może go spotkać w toku przeprowadzanej czynności jak i organowi prowadzącemu postępowanie, gdyż czynność będzie przebiegała sprawnie i w sposób przewidywalny.
Jednakże, w tym miejscu należy postawić stanowcze zastrzeżenie, omawiane spotkanie nie może skutkować faktem, że adwokat będzie sugerował treści odpowiedzi na pytania lub będzie namawiał zatajania prawdy. Takie działania mogą skutkować odpowiedzialnością karną np. związaną z utrudnianiem postępowania.
W czym może pomóc adwokat podczas przesłuchania świadka?
Przechodząc do kolejnej kwestii dotyczącej samej czynności, obecność adwokata spowoduje fakt, że będzie on mógł czuwać nad prawidłowym przebiegiem przesłuchania. Dodatkowo możliwe będzie sprawne przeprowadzenie czynności. Z praktyki wynika, że w przypadku uczestnictwa profesjonalnego pełnomocnika, czynności są krótsze, pytania bardziej konkretne i nie pojawiają się kwestie tzw. dopytywania poza protokołem.
Co więcej, adwokat ma możliwość złożenia wniosku o uchylenie danego pytania czy dopytania świadka.
Konkludując na tym etapie powyższe rozważania, uczestnictwo świadka bez profesjonalnego pełnomocnika, np. adwokata, może skutkować tym, że w toku przesłuchania, które może być nawet wielogodzinne, świadek przejęty i zmęczony takim przebiegiem czynności może ulec rutynie i pominąć np. pytanie, od którego mógłby się uchylić lub wbrew prawdzie odpowiedzieć na pytanie sugerujące, które nie powinno paść.
Przykład z przesłuchania świadka
Świadek otrzymał wezwanie do stawienia się przed jednym z organów postępowania przygotowawczego, przed czynnością skontaktował się z adwokatem wskazując, iż otrzymał takie wezwanie, natomiast sprawa jest prosta, przesłuchanie na pewno będzie krótkie i nie widzi potrzeby współpracy z adwokatem.
Po pouczeniu przez adwokata o prawach i obowiązkach oraz przebiegu czynności podjął decyzję o stawiennictwie wraz z pełnomocnikiem. W toku przesłuchania okazało się, że czynność trwała blisko 4 godziny, funkcjonariusz, stosując metody operacyjne potrafił zadawać to samo pytanie 2 lub 3 razy i świadek zaczynał się gubić.
Interwencja adwokata doprowadziła do zaprzestania tej praktyki i doprowadzenia czynności w sposób profesjonalny do końca. Po czynności świadek dziękował pełnomocnikowi, że zadbał o jego prawa i podjął interwencję oraz wyjaśnił, że bez pomocy adwokata zapewne udzieliłby odpowiedzi niezgodnej z prawdą, ale oczekiwanej przez funkcjonariusza.
Rola adwokata i pomoc prawna w zeznaniach świadka
Wracając do meritum, rolą adwokata w takim rodzaju pomocy prawnej, jest również zadbanie, aby zeznania świadka były zaprotokołowane w zgodzie z jego zeznaniami. Protokół przesłuchania świadka jest jednym z istotniejszych dowodów w procesie karnym, podlega odczytania w toku przewodu sądowego i jego zniekształcenie może skutkować w konsekwencji błędnym, np. skazującym orzeczeniem.
Na uwadze należy mieć także, że często organy postępowania przygotowawczego stosują metodę przesłuchania osoby w charakterze świadka, aby uzyskać od niej określone zeznania, aby następnie postawić jej zarzuty. W takiej sytuacji teoretycznie mamy do czynienia ze świadkiem, ale w istocie mówimy wtedy o „osobie podejrzanej”, której zakres uprawnień jest zdecydowanie szerszy aniżeli świadka.
Podkreślić wyraźnie trzeba, że obowiązkiem świadka jest mówienie prawdy, a składanie fałszywych zeznań może skutkować odpowiedzialnością karną wynikającą z art. 233 § 1 Kodeksu karnego.
W związku z powyższym, wbrew pozorom wsparcie prawne adwokata w czynności rutynowego przesłuchania świadka może okazać się niezwykle pomocne.
